هدف اصلی راه اندازی اتاق های سرور ایجاد فضایی امن برای ذخیره داده ها، سرورها، نرم افزارها، دستگاه های ذخیره سازی و شبکه فناوری اطلاعات است. بعد از راه اندازی اتاق سرور استاندارد، مراحل پشتیبانی و نگهداری از امکانات، تجهیزات و سیستم های اتاق سرور در دستور کار قرار می گیرد. هدف از پشتیبانی و نگهداری اتاق سرور نظارت و بازرسی بر عملکرد همه تجهیزات و سیستم های داخل اتاق سرور است. نظارت بر عملکرد صفر تا صد اتاق سرور توسط کارشناسان فنی درهر شرکت پشتیبانی و نگهداری اتاق سرور انجام می پذیرد. این مقاله راه های پشتیبانی و نگهداری اتاق سرور را معرفی و بررسی می کند. (اتاق سرور چیست؟)
اهمیت چک لیست ها در نگهداری از اتاق سرور
چگونه می توان اتاق سرور را نگهداری و پشتیبانی کرد، سوالی است که فکر مجریان راه اندازی اتاق سرور را به خود مشغول کرده است. یکی از راه های نگهداری اتاق سرور، طراحی طرز قرار گرفتن اجزای اتاق سرور و چیدمان تجهیزات آن است. استفاده از چک لیست برای طرح اولیه قرار گرفتن سیستم های اصلی، تاثیر مثبتی بر نحوه عملکرد کسب و کارها دارد. فضا، گرمایش یا سرمایش، نظارت فیزیکی و محیطی و سیستم های اطفاء حریق نیز در این لیست قرار می گیرند. چک لیست ها با ارائه ابزارهایی، برنامه جامعی از خدمات را برای نگهداری از اتاق سروردر دسترس مدیر و مجری و پشتیبان اتاق سرور قرار می دهد.
صرف نظر از سرورها، دستگاه های ذخیره سازی و کامپیوتر ها، مهمترین زیرساخت اصلی در یک شرکت تجاری که باید به آن توجه شود عبارت است از:
- حفاظت برق: سیستم های برق اضطراری (UPS )، باتری های اضافی، واحدهای توزیع برق و ژنراتورهای برق آماده به کار در لیست ملزومات قرار دارند.
- خنک کننده: انواع تهویه مطبوع که توسط کندانسور، هواگیر، چیلر و رطوبت ساز بوجود می آید باید در لیست قرار گیرد.
- مدارهای الکتریکی و دستگاه های توزیع نیروی برق: سیستم های توزیع برق شامل تابلوهای برق LV، سیستم های احیاء برق (PFC)، تابلوهای توزیع برق اصلی و برق فرعی که در صورت قطع برق جایگزین می شوند، اتصالات کابل ها و کلید های قطع کننده برق، سوئیچ هایی برای انتقال خودکار، بکارگیری سوئیچ های میان بر، سیستم روشنایی و روشنایی اضطراری در چک لیست قید شود.
- اندازه گیری انرژی: میزان انرژی مصرفی در دستگاه های اصلی، دستگاه های جایگزین و در رک ها اندازه گیری و در چک لیست قید شود.
- نظارت بر محیط: دستگاه ها و حس گرهای کنترل کننده دما ( دمای داخل و بیرون)، رطوبت هوا، برق، دود، مایعات و آب نیز در چک لیست نگهداری اتاق سرور قرار گیرد.
- اطفاء حریق: کپسول های اطفاء حریق، پانل های کنترل و زنگ هشدار اطفاء حریق، اتصالات برق و تعویض باتری و سیستم های آب پاش، برای نگهداری اتاق سرور اهمیت دارد.
- امنیت: سیستم کنترل دسترسی داخل ساختمان، اتاق سرور، رک و سیستم‌های دوربین مدار بسته هر حرکت ظاهری را تشخیص می دهد. کنترل کننده های دسترسی نیز در چک لیست اتاق سرور قرار دارد. اگر دوربین کنترل دسترسی وجود ندارد، لیستی از بازدیدکنندگان تهیه و چک شود.
مواردی که ذکر شد بعنوان سیستم های اصلی، نیازمند نگهداری و تعمیر خاص هستند که باید حداقل یک بار در سال کنترل شوند.
مدیریت تجهیزات و پشتیبانی اتاق سرور
نیاز به بازرسی و نگهداری منظم از اتاق های سرور دانش جدیدی را در راه اندازی و پشتیبانی اتاق سرور تدوین کرده است. هر سازمان و شرکت تجاری با توجه به اندازه و امکانات اتاق سرور خود راه کاری برای حصول اطمینان از عملکرد عالی اتاق سرور ارائه داده اند. بسیاری از شرکت ها تصمیم می گیرند که پشتیبانی از اتاق سرور خود را به شرکت دیگری واگذارکنند و یا اتاق سروری را بصورت ماهیانه اجاره کنند، اما داشتن یک اتاق سرور در مرکز تجاری بسیار ارزشمند تر است. علاوه بر کاهش زمان و صرفه جویی در سرمایه، این توانایی را به کسب وکار می دهد که از برنامه های متنوع،کاربردی و رو به رشد پشتیبانی شود.
راه کار دیگر پشتیبانی و نگهداری از اتاق سرور، شرکت پشتبیانی و نگهداری اتاق سرور هستند که با ارائه خدمات سخت افزاری، امنیت مجازی و میزبان محیط ابر، خدمات نظارت بر اتاق سرور را فراهم می کنند. کارشناس یا تیمی از متخصصان حوزه فن آوری اطلاعات، دائما بر وظایف سرورها و نرم افزارهای موجود در زیر ساخت ها نظارت داشته و بر نحوه اجرای آن ها نظارت می کنند. از جمله شرکت های پشتیبان و نگهداری اتاق سرور، شرکت پشتیبانی شبکه ارغوان که علاوه بر مدیریت امکانات و یک پارچه کردن سیستم ها و تامین نیازهای اتاق سرور به صورت منظم به سرویس دهی و پشتیبانی از عملکرد اتاق سرور می پردازد.
بازرسی های کلی و نگهداری اتاق سرور
علاوه بر پشتیبانی از سیستم های زیر ساخت اصلی، اتاق سرور از جنبه های مهم دیگری مورد بازرسی منظم قرار می گیرد. این کنترل ها شامل موارد زیر هستند:
قفسه ها و تجهیزات بر اساس طرح اولیه چیده می شوند. صرف نظر از فضای اشغال شده توسط سایر دستگاه های موجود در اتاق سرور، چیدمان ها باید کنترل شود که دسترسی به قفسه ها و رک ها به راحتی صورت گیرد. بهترین راه نگهداری اتاق سرور با امنیت بالا، کنترل جریان هوای ورودی و خروجی در داخل رک ها و اطراف قفسه های سرور و راهروهای جریان هوای گرم و سرد است، که طبق برنامه ریزی اجرا می شود.
بازرسی فیزیکی ساختمان و اتاق:
وضعیت عمومی کف، سقف و دیوار، پنجره ها، درزگیرها، نشتی یا آب، علائم رطوبت یا گرما، علائم خروج و ورود و آفت ها نیز بازرسی و کنترل شود.
کنترل تمیزی، گرد و غبار، ذرات وحذف زباله:
گرد و غبار و ذرات می توانند در داخل سرورها، دستگاه های IT، دستگاه های الکتریکی، کاشی های کف، دیوارها، قفسه های سرور و سیستم های خنک کننده جمع شوند. گرد و غبار آسیب های جدی را بر دستگاه ها وارد می کند. بازرسی اتاق سرور و گردگیری اتاق سرور از ضرر احتمالی جلوگیری می کند. بهتر است از مواد گردگیری یا اسپری برای برطرف کردن گرد و خاک استفاده نشود. از کشیدن گردگیر بر روی دستگاه ها خوداری شود، زیرا ممکن است گردگیر به صورت تصادفی بر روی برق کشیده شود. از یک دستگاه گردگیرکه با فشار زیاد هوا کار می کند استفاده شود. برای جلوگیری از آتش سوزی زباله ها نیز از اتاق سرور خارج شود.
برای اطمینان از تمیز و پاک بودن سرورها و دستگاه شبکه باید آن ها را بازرسی کرد. کنترل اتصالات کابل های شلُ و بدون برچسب یا کابل های بدون سیم که احتمال قطعی را بیشتر می کند، الزامی است.
علاوه بر نگهداری عمومی اتاق سرور یکی از راه های بررسی و کنترل اتاق سرور بازرسی چشمی و ظاهری است. افراد مسئول اتاق سرور جهت نگهداری و پشتیبانی اتاق سرور باید آموزش دیده باشند و هم چنین از تجربه های سایر افراد متخصص استفاده کنند. استفاده از دستگاه های تصویر برداری مانند دوربین های مادون بنفش کاربردی است. دستگاه های کنترل دستی نیز در بازرسی دمای هوای اتاق بکارگرفته شود. نصب نرم افزارهای نظارت محلی برای کنترل دما و رطوبت کافی مناسب است.
انواع تعمیر و نگهداری اتاق سرور
متداول ترین شکل از تعمیر و نگه داری اتاق سرور، پشتیبانی و نگه داری پیشگیرانه ( PM) نام دارد. در این نوع از نگه داری چک لیستی تهیه می شود. دراین چک لیست فهرستی از خدمات و سرویس ها ارائه شده توسط شرکت های تجهیزات وجود دارد. همچنین توضیحاتی از جنبه های مختلف دستگاه و هر موردی که مهندس ناظر اطلاع داده است، قید می شود.
اساسا هدف بازرسی شناسایی مشکل دستگاه و جایگزینی بهترین قطعه و ارتقاء سیستم عامل نرم افزاری است. به این نوع بازدید نگه داری برنامه ریزی شده نیز می گویند. بازدید توسط یک مهندس ناظر انجام می شود. بازدید برنامه ریزی شده طبق فاصله زمانی که سازنده سیستم توصیه کرده انجام می گیرد.
اگر شرکت های پشتیبان اتاق سرور بازدید های برنامه ریزی شده را انجام ندهند تولید کنندگان محصولات گارانتی ضمانت محصولات را باطل و بیمه سرویس محصولات را پوشش نمی دهند. همچنین عدم بازید و نگه داری برنامه ریزی شده باعث می شود که شرکت تجاری، استانداردهای سیم کشی، برق اضطراری و مقررات سیستم های خنک کننده یا اطفاء حریق را رعایت نکند.
- بازدید اصلاحی: در بازید اولیه خطای احتمالی در سیستم اتاق سرور شناسایی یا پیش بینی شده و در بازدید اصلاحی، قطعات جدید یا یدکی در دسترس قرار می گیرند تا از بروز خطر آسیب جلوگیری شود.
- بازرسی مبتنی بر شرایط: سیستم های هشدار مبتنی بر نرم افزار و یا سیستم زنگ خطر یا صفحه LED هستند. این سیستم ها در صورت نیاز به بازدید پیام یا گزارشی را از شرایط اتاق سرور ارسال می کنند.
- تعمیر و نگهداری پیش بینی شده: این بازدید برای جلوگیری از خرابی سیستم یا اجزای آن در آینده پیش بینی شده اند. برای پیشگیری از هزینه های جاری نگهداری اتاق سرور طراحی شده است. برای مثال پیش بینی از کار افتادن باتری که بر عملکرد برق اضطراری تاثیر می گذارد. برای جلوگیری از این اتفاق در هنگام بازدید و نگهداری اتاق سرور باتری جدیدی را آزمایش و در اتاق سرور قرار می دهند.
جدول زمانی تعمیر و نگهداری اتاق سرور
زمان تعمیر و پشتیبانی از اتاق سرور بر اساس عملکرد دستگاه ها و سیستم های پشتیبانی موجود در اتاق سرور تعیین می شود. در جدول زیر زمان مانیتورینگ و بازدیدها قید شده است.
| وظیفه | مانیتورینگ | تعمیر و نگهداری پیش گیرانه |
| بازدید عمومی | هفتگی | – |
| بازدید سیستم برق | ماهانه | 12-6 ماه |
| بازدید خنک کننده | ماهانه | سالانه |
| سیستم الکترونیکی | هرشش ماه | سالانه |
| بازدید انرژی | هرشش ماه | سالانه |
| بازدید محیطی | هفتگی | سالانه |
| سیستم آتش سوزی | هفتگی | 12-6 ماه |
| سیستم امنیتی | – | سالانه |
سیستم های مانیتورینگ هوشمند در نگهداری اتاق سرور
برای پوشش بهتر نگهداری و پشتیبانی اتاق سرور لیستی از سیستم های هوشمند نظارتی بر عوامل محیطی مانند دما، قدرت، جریان هوا و رطوبت ارائه می شود که به قرار زیر است:
- netmon سیستم مانیتورینگ و نظارت بر محیط اتاق سرورکه از دما، جریان هوا، نشتی آب، برق، امنیت و تشخیص دود پشتیبانی کرده و درصورت بروز خطر، هشدارهایی از راه های زیر به ایمیل، اس ام اس، تماس های تلفنی، هشدارهای صوتی، تل های SNMP ارسال می شود.
- Paessler PRTG سیستم هشدار خودکار که در صورت عبور از آستانه امن از طریق پیامک یا ایمیل یا اعلان های فشار به دستگاه ارسال می شود. سیستم از طریق مانیتور در روی سرور اجرا می شود و نوسانات فیزیکی دما، رطوبت و قطع برق را کنترل می کند.
- Monnit یک دستگاه بی سیم است با 70 حس گر قوی، سخت افزاری طراحی شده و می تواند دما، رطوبت، آب و جریان برق اتاق سرور را کنترل کند.
- ITWatchDogs دستگاه نظارت بر محیط اتاق سرور است. دما، رطوبت، جریان هوا، میزان ولتاژ برق، دود، وضعیت درها، میزان مصرف برق، و سیستم سوئیچینگ را کنترل می کند.
- ControlbyWeb مجموعه‌ای از دستگاه‌های نظارت بر محیط اتاق سرورکه از یک صفحه جلویی مبتنی بر مرورگر وب استفاده می‌کنند. دما، رطوبت، هشدار و وضعیت درها را کنترل می کنند.
- AVTECH یک دستگاه نظارت بر محیط است که همه وضعیت‌ها را ثبت می‌کند و در صورت شکسته شدن آستانه امنیت، هشدارها را افزایش می‌دهد.
- Kentix نرم افزار مانیتورینگ اتاق سرور که خطرات و خرابی ها را تشخیص می دهد. گرمای بیش از حد و سرقت را کنترل کرده و بر آب و هوا، برق، سیستم هشدار سرقت، تشخیص سریع و آتش سوزی نظارت دارد.
- Sensaphone مانیتورینگ سرور از راه دور که در یک مرورگر یا برنامه تلفن همراه باز شده و مدیریت اتاق سرور از راه دور را امکان پذیر می کند.
- EDS یک دستگاه نظارت بر محیط که شبیه زنگ هشدار برای دود است.
- CAS DataLoggers مجموعه ای از دستگاه های نظارت بر محیط زیست و دمای محیط که می تواند دما و رطوبت محیط اتاق سرور را ثبت کند.
اهمیت پشتیبانی و نگهداری از اتاق سرورها
اهمیت نگهداری مناسب و پشتیبانی از اتاق سرور برای محافظت از تجهیزات و داده های ذخیره شده امری ضروری و حیاتی است. تهیه چک لیستی از تمامی نیازهای اتاق سرور از فضا گرفته تا تجهیزات سخت افزاری و زیرساخت ها، کمک بسیار زیادی در نگهداری و پشتیبانی اتاق سرور دارد. متخصصان فناوری اطلاعات و کارشناسان طراحی اتاق های سرور برای تعمیر و نگهداری اتاق سرور چک لیست های نگهداری اتاق سرور را آماده می کنند.
علاوه برکنترل منظم روزانه، هفتگی، ماهانه یا حتی سالانه بر اساس این چک لیست ها گزارش ها و ریپورت هایی از اتاق سرور تهیه می شود. این گزارش ها عملکرد منظم، بدون وقفه و بهینه تمام دستگاه های اتاق سرور را نشان می دهد. تا در صورت بروز اختلال آن ها را کنترل و مدیریت کنند.
منابع:
https://www.comparitech.com/net-admin/server-room-environmental-monitoring-systems/
https://www.comparitech.com/net-admin/server-room-environmental-monitoring-systems/
https://www.serverroomenvironments.co.uk/blog/server-room-maintenance-checklists